Vefatından bir kaç gün sonra, ANS televizyonunda yayınlanan, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin Mir Şahinlə yaptığı röportajın bir bölümü:- Siz ruhla yazırsınız, ürəklə yazırsınız, yoxsa beyinlə?
- Onu insan bilmir. Ancaq mən biləndirsə, bilirəm ki, ruhla, həyəcanla, hisslə. Ədəbiyyat, sənət hissin övladıdır. Elm isə beynin. Əlbəttə psixoloq kimi xırdalıqlarını deyə bilmərəm. Ancaq onu bilirəm ki, həyəcanlı anlarımda əlimə qələm alanda yazı prosesində hiss edirəm ki, bu, həyəcanlı oldu, gözəl oldu, hissi oldu.
- Ruh sizin üçün nədir?
- Ruh məsələsi çox mürəkkəb məsələdir. Amma onun varlığına zərrə qədər şübhəm yoxdur. Onu dərk etmək çox çətin məsələdir. Qurani Kərimdə də bu barədə var, ruh rəbbimin əmrindədir. Onu o kişi bilər, onun ixtiyarındadır. Yer bəndəsi, insan onu dərk edə bilməz. Mən hələ bilmirəm ki, peyğəmbərlər İsa, Musa, Məhəmməd Peyğəmbər onu dərk edibmi? Amma hər halda hiss olunur ki, onlarda qığılcımlar var. Mən uzun illər Cəlaləddin Rumi ilə məşğul oldum, onun məsnəvisini və onun haqqında yazılanları oxudum. Əlbəttə ki bu, çox çətin məsələdir. Bizom ali məktəblərdə, niyə Calaləddin Rumi keçirilmir? Niyə biz üzdən didirik hər şeyi?
- Sizi Sufiliyə ilk növbədə nə cəlb edir?
- İlk növbədə təkamül, mənəvi təkamül. Şeir oxuyardım bir balaca. İstəmişəm ki, balaca şeirdə başa düşdüyüm şəkildə təsəvvüfün mənasını açıqlayım. Təsəvvüfün mənası belədir: Birinci şərt şəriətdir- şəriətin bütün qayda qanunlarını həyata keçirmək. İkinci təriqətdir, təriqət yol deməkdir. Sən düşürsən bir cığıra, yola, o zaman sənin mürşüdün, müəllimin olmalıdır. Sən olursan mürid. Üçüncüsü mərifət, yəni mərifətə, müəyyən bir pilləyə çatırsan və dördüncü həqiqətdir, mütləq həqiqəti dərk edirsən. Yəni Allahı dərk edirsən. Bu, bir təkamüldür. Ona görə mən deyirəm ki, hər kəsin ürəyindən Allaha bir yol gedir.
Hər kəsin ürəyindən Allaha bir yol gedir,Bu yola biganələr özünə biganədir.Özünü açmaq üçün, haqqa ulaşmaq üçün,Gərək öncə aşasan nəfs adlı dağları.
Bu işdə insana birinci mane olan nəfsdir. Böyük adamlardan biri deyib: «Allahım, sən məni nəfsimlə baş-başa buraxma, məni nəfsimə qul eləmə. İnsanın başına nə qədər bəla gəlirsə, nəfsdən gəlir. İnsan nəfsini öldürə bilsə, yüksəlir, ucalır, mənən ucalır, qəlbən ucalır.
Gərək öncə aşasan nəfs adlı dağları,Şəriət bir ağacsa, təriqət budaqları,Mərifət yarpaqları, həqiqət meyvəsidir,Təsəvvüf haqq səsidir.
Təsəvvüf bizi haqqı dərk etməyə aparır. Hamı bu yolu gedə bilməz. Hamı dörd pillədən keçə bilməz. Çox böyük dahilər olub keçiblər, yarıda dayanıblar, ən böyük dahilər də axıradək keçiblər. Bu adamlar öz gözlərilə, bəsirət gözlərilə Allahı görüblər, dərk ediblər. Yəni bunun mənası budur ki, özünü dərk et, özünü öyrən. Özünü dərk etsən, Allahı dərk edərsən. Burada qarışıq məsələlər çoxdur.
- Mən gözümü açandan sizi görmüşəm Azərbaycanda, dünyada. Çoxdandır bü dünyadasınız. Necə tanıdınız bu dünyanı? Bu dünya sizdən nəyi aldı, nəyi verdi?
- Çox ağır sualdır. Ömrü verdim, yaş qazandım.
- Necə yaş qazandınız Bəxtiyar müəllim?
- Bu yaş müddətində mən görəsən bu kişilərin dərk etdiyini, bu kişilərin, İslam alimlərinin dərk etdiyinin yarısını dərk edə bildimmi? Demək asandır ki, dərk etmişəm. Boş sözdür. Çox çətindir.
- Düşünmürsünüz ki, nə zamansa peşman olacaqsınız ki, gərək mən o vaxt o sirri açaydım Azərbaycan xalqına? Belə bir şey ağlınıza gəlmir?
- Amma bircə şey var ki, lap Sovet dövrünün qılıncının dalı qabağı kəsən vaxtlarda da sözümü deməyə çalışmışam. Əlbəttə açıq deməmişəm, onun da yolları var idi- ya hadisələri xarici ölkələrə keçirmək, ya da tarixə keçirmək. O yolla özümü pərdələmişəm. Məsələn, Sovet dövründə mənə vaxtı ilə bir nəfər zəng edib dedi ki, «Gümanımız sənə idi, sən də Lenindən yazdın? Utanmırsan? Lenin bizi hansı günə çıxardı?». Tanımıram kim idi, bunları ərklə telefonda dedi. Mən ona dedim ki, xahiş edirəm gedin o əsəri oxuyun, sonra bir də gəlin mənə nə sözünüz varsa deyin. Üstündən bir ay keçmiş mənə zəng etdi, dedi başa düşdüm. Məsələn, Leninin sözüdür deyir, «Rüşvət olan məmləkətdə ədalətdən danışmaz olmaq». «Leninlə söhbət» əsərimdə ondan bu cür epiqraf gətirirəm. Sonra da başlayıram ki, ay dahi sən böyük adamsan, tamamilə düz deyirsən. Rüşvət axı götürüb dünyanı. İndi məni kim tuta bilər? Lenin dediyi sözü təkrar edirəm. Beləcə, səkkiz fəsil yazdım, hərəsi bir məsələ ilə bağlı.
- Xaraktercə qorxaq adam saymırsınız özünüzü?
- Çox ehtiyatlıyam. Amma qorxaq deyiləm. Qorxaq adam «Gülüstan» yaza bilməzdi, mən bilirdim ki, fəlakətə gedirəm. Məni məhv edərlər, amma yazdım. Yazdım, «Şəki fəhləsi»nə də verdim, çap olundu. Amma indi həyatda bir az ehtiyatlıyam. İnsan yaşlaşdıqca, cəsarəti azalır, ehtiyatı çoxalır.
-İstəyərdim ki, bütün insanlara səslənən bir bəyanat verəsiniz, bütün insanlara Bəxtiyar Vahabzadə sözü deyəsiniz. Hansı sözü, hansı tövsiyəni, nəsihəti, vəsiyyəti deyə bilərsiniz?
- Çox şey demək olar… mən bircə şey istəyirəm deyəm. Mən millətimə tövsiyə edərdim ki, Allah yolundan qaçmasınlar. Allah həmişə bizi saf yola, haqq yola çağırır. Yalan danışmasınlar, başqasını incitməsinlər. Heç kəsin ürəyinə toxunmasınlar. Şəkidə bir söz var. "Ürək sındırmaq quş yuvası dağıtmaqdan günahdır".
- İstəyərdim, torpaqlarımınız ermənilər tərəfindən işğalı barədə də bir söz deyəsiniz.
- Bu, çox ağrılı məsələdir. Mən belə güman edirəm ki, bilirsiniz zorla alınan torpaq xoşluqla qaytarıla bilməz. Mümkün deyil. Mənim düşüncəm budur. Onlar qan töküb alıblar bunu. Biz də qan tökmüşük, amma məğlub olmuşuq. Həqiqət budur. Ordumuzu gücləndirmədən heç nə edə bilmərik. Əgər istəyiriksə ki, biz qələbə çalaq, ordumuzu gücləndirməliyik. İstəyiriksə, sülh olsun, yenə ordu. Ordu yaranmalıdır. Güclü ordu. Hər şey gücə tabedir. İndiki zamanda, vaxt da gücə tabedir. Əgər sənin gücün var, haqlısan, gücün yoxdur haqsızsan. Əyyami qədimdən bu, belədir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder